Νεο-Φιλελευθερισμός: Part Two

Συνεχίζουμε την ανάλυση του νεο-φιλελευθερισμού βάσει των βασικών χαρακτηριστικών του όπως έχουν σκιαγραφηθεί από τον Καθηγητή Κόλιν Χέι, Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, στο βιβλίο του “Political analysis: a critical introduction, 2002, Hampshire: Palgrave Macmilan”. Λόγω του ότι οι επόμενες κατηγορίες χαρακτηριστικών είναι πολυάριθμες, θα τις παραθέτω ανα δυάδες προχωρώντας σε σχολιασμό της εκάστοτε διαρχίας.

KEY ASSUMPTIONS

1) Individuals and states, though rational, have the capacity to solve problems through collective action.
2) International cooperation for mutual advantage is both desirable and possible

Μεικτός καπιταλισμός μου μύρισε στο καζάνι. Άνθρωποι και κρατικοί θεσμοί ας αγκαλιαστούμε υπό τις ιαχές για περισσότερη ελευθερία στην λειτουργία της αγοράς, την εξάντληση των φυσικών πόρων, την ιδιωτικοποίηση ακόμα και των δημόσιων αγαθών, αλλά πάντα με στόχο την πρόοδο (Attention) και την ευημερία . Διαλιέχτε, διαλιέχτε... Όλοι θα φάτε καλά... Όλα αυτά μάλιστα μπορούν να γίνουν γόνιμα και σε ένα διεθνές επίπεδο με τον κόσμο να γινεται μια αγκαλιά και να λέει ‘Let’s give peace a chance’, με τον Stevie Wonder να αναρωτιέται γιατί ο θεός δεν τον άφησε να δει αυτό το μεγαλείο.

Ας χαλαρώσουμε. Αυτά δεν γίνονται ούτε στα κλασσικά εικονογραφημένα. Κάθε ιδεολογία πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις εκάστοτε συνθήκες. Ο Χίτλερ το έκανε τόσο καλά που έπεισε κάμποσα εκατομμύρια να κινηθούν εναντίον όλων. Οι νεο-φιλελευθεριστές στα 1970 δεν βλέπουν που πάει ο κόσμος? Δεν βλέπουν ότι και η παραμικρή ανάφλεξη στην Μέση Ανατολή με τους τότε απανωτούς πολέμους (που ποτέ δεν θα σταματήσει) κάνει την οικονομία να τρέμει με κάμποσα ρίχτερ... Δεν βλέπουν ότι πέραν Ευρώπης-Βορείου Αμερικής γίνεται το έλα να δεις... Μα τι βιαστικός που είμαι.. Φυσικά και το βλέπουν... Αλλά εχουν έτοιμο το επιχείρημα (ή το άλλοθι)...

«Individuals and states, though rational...»

Μια ολόκληρη θεωρία βασίζεται σε πιο πήλινα πόδια και από τη Οθωμανική αυτοκρατορία. Τα κίνητρα που κινητοποιούν το άτομο να εμπλακεί στην οποιαδήποτε ενέργεια δεν βασίζονται αποκλειστικά στην λογική και στην εξωνυχιστική εξέταση όλων των παραγόντων που μπορεί να οδηγήσουν τον ίδιο τον φορέα ή τους γύρω του από την απόλυτη επιτυχία έως την απόλυτη καταστροφή. Έτσι είναι ο άνθρωπος είτε τζογάρει σε μια Λιντς με κακή απόδοση, γιατί δεν μπορεί να διανοηθεί ότι θα πέσει στην Λιγκ 1 (όπως ο υποφαινόμενος), είτε πάει και ακούει τον εκάστοτε αετονύχη χρηματιστή και τζογαροεπενδύει σε μετοχές που μπορεί να έχουν από μηδέν έως 100% ρίσκο, είτε ξέρει ότι θα χάσει την αξιοπρεπειά του αλλά παλεύει να πείσει μια γυναίκα ότι πεθαίνει για αυτή (πάλι ο υποφαινόμενος – ποιος είμαι ο πούστης!!!)

Σε επίπεδο εθνών... Μα the fall and decline οποιασδήποτε Ρωμαικής αυτοκρατορίας είναι αποτέλεσμα και του συνδρόμου του ισχυρού να υποτιμάει τους γύρω του. Εδώ, ακόμα και η Ελλαδίτσα του Βενιζέλου έχοντας μόλις καταφέρει να ανακτήσει τον μεγαλύτερο όγκο των κανονικών της συνόρων θέλησε να κάνει σαχ ματ ανακτώντας όλη την “Μεγάλη Ελλάδα”. Οι μόνοι rational παράγοντες στην Μικρασιατική καταστροφή (που λειτούργησαν τότε και σαν διεθνική κολεκτίβα με πρωταρχικό στόχο τα γαμημένα πετρέλαια της Μοσούλης και της Μέσης Ανατολής) είναι οι αξιότιμοι σύμμαχοι που κάνουν Ελλάδα και Τουρκία μπαλάκι του πινγκ πονγκ και ο Κεμάλ που σήμανε αντεπίθεση όταν ήξερε την απόλυτη εξάντληση των Ελλήνων. Αν υπήρχε το παραμικρό rationality στην ιστορία των εθνών, η Ελλάδα δεν θα ήταν αυτό το μαύρο χάλι που είναι σήμερα.

Μπορεί τα επιχειρήματα του νεοφιλελευθερισμού να κυμαίνονται σε μια διαφορετική βάση όμως το rational choice theory θεωρείται πλέον εντελώς συντηρητική προσέγγιση σε πολιτικές και κοινωνικές επιστήμες. Αλλά και όταν μιλάμε για τις ΗΠΑ η το Ηνωμένο Βασίλειο, το rationality ήταν μέρος της αποικιοκρατικής κουλτούρας είτε θύματα ήταν οι ζουλού στην Αφρική, είτε οι αβοριγινοί στην Αυστραλία, είτε οι Σίου, οι Απάτσι και οι Κομάντσι στην άγρια δύση. Σαν το παλιό καλό σύνθημα... «Προχωράμε και γαμάμε και το κύπελλο (πρώτες ύλες – γεωστρατηγικός έλεγχος) είναι κοντά ή μπροστά». Η λογική του σοκ και δέος είναι παμπάλαιη και η εκλογίκευση αυτής της λογικής του ισχυρού με βρίσκει να ωρύομαι. Αλλά στο μεταπολεμικό κόσμο μπορεί να υπάρξει λογική. Και μπορεί να υπάρξει χωρίς ακόμα και την ουσιαστική συμβολή του κράτους πρόνοιας. Μέσω ποιων?

3) Actors other than states – Multinational corporations, religious and nationalist movements – play a central role in international events

Οι πολυθνικές, οι θρησκείες (οι πρώτοι businessmen δηλαδή από τον καιρό της βασίλισσας Χατσεψούτ στην Αίγυπτο) και οι διεθνείς οργανισμοί θα δώσουν την λύση. OECD, WTO, IMF, World Bank, UN και δεν συμμαζεύεται σε συνεργασία με θρησκείες, αιρέσεις, την Κόκα Κόλα και τους συνεχιστές της θα φέρουν την ευημερία. Ήρθε η ώρα να φάμε με χρυσά μαχαιροπήρουνα. Πράγματι τώρα μπορώ να κοιμάμαι ήσυχος. Η καταναλωτική και ηθική κουλτούρα έχει βρει τους διαμορφωτές της και η τεχνολογικη και παραγωγική εξέλιξη που πραγματοποιείται βαφτίζεται πρόοδος. Ο άνθρωπος έχει πάψει να είναι το κέντρο του ενδιαφέροντος αλλά όλοι γνωρίζουν ότι ένας δυσαρεστημένος άνθρωπος δεν είναι καλός καταναλωτής. Θετικά και αρνητικά φαινόμετα κάνουν την εμφανισή τους. Από την Trash TV και την εκταταμένη πουλημένη δημοσιογραφία που καταναλώνεται εύκολα, από τα fast food που αν και αγχωτικά (όντας fast) και ανθιγυεινά επίσης καταναλώνονται εύκολα, από την ταύτιση με ανύπαρκτες ιδεολογίες όπως το ποδόσφαιρο (αυτό και αν καταναλώνεται εύκολα), από τον πλανήτη τον ίδιο που οι άμεσα επόμενες γενιές θα χρησιμοποιούν τον αόριστο του ρήματος καταναλώνω, στο Ίντερνετ και στην δυνατότητα του να ταξιδεύεις ανά τον κόσμο σχετικά εύκολα. Ασχετα με το ότι ο τουρίστας παγκοσμίως δεν έχει αναπτύξει το αίσθημα του σεβασμού για τα μέρη που επισκέπτεται, και πως να το κάνει αυτό όταν δεν μπορεί να σεβαστεί τον ίδιο τον εαυτό του.

΄Όταν λεω τα ίδια πράγματα προφορικά, οι εκάστοτε ακροατές αρνούνται να καταλάβουν ότι εγώ δεν λέω οτι δεν υπάρχει εξέλιξη. Απλά μην συγχέεται την εξέλιξη με την πρόοδο γιατί για να υπάρχει πρόοδος πρέπει το ισοζύγιο οφελών και ζημίας της εξέλιξης να είναι θετικό. Καλώ οποιονδήποτε να αντικρούσει με στοιχεία αυτή την διαπίστωση. Συμπερασματικά, πρόοδος και εξέλιξη αλλαξοκωλιάζονται ενώ κουβαλάνε διαφορετικά νοήματα ενώ όποιος έχει αντίθετη άποψη βαφτίζόταν κομμουνιστής ή καταντάει περιθωριακός, ώστε και σε ιδεολογικό επίπεδο τα πράγματα να λειτουργούν ομαλότατα.

4) States cannot be conceptualised as unified actors but are themselves multi-centric and subject to a variety of competing domestic and international pressures

Επιτέλους μια αξιοπρεπής δήλωση. Σε μια πολύπλοκη και παγκοσμιοποιημένη κοινωνία υπάρχουν αμέτρητα και πολυάριθμα συμφέροντα που εκφράζονται από ένα σωρό διαφορετικές οργανωτικές δομές (ποικίλες εκφράσεις κρατικής εξουσίας από τα υπουργεία ή δευτερεύοντα ινστιτούτα μέχρι την τοπική αυτοδιοίκη, ιδιωτικός φορέας, συλλογικοί φορείς, σωματεία εργατών, εθελοντικές πρωτοβουλίες στις οποίες εγώ δεν θα περιελάμβανα το ηθικό φιάσκο των εθελοντών του 2004). Πλουραλισμός, ναι ωραία... Και διεθνής πλουραλισμός... Πραγματικά αυτό είναι μια προοδευτική αντίληψη των πραγμάτων και οφείλουμε να ρωτήσουμε δίχως άλλο... Σε μια κοινωνία εκλογικευμένων διεθνών αγγέλων, ποιος κρατάει το μαχαίρι και το πηρούνι?

5) Power, within the international system, is diffuse and fluid.

Δεν λαμβάνουμε απάντηση. Πλουραλιστική κοινωνία, πλουραλιστική οικονομία, άρα και πλουραλιστική διασπορά της δύναμης. Φτάσαμε και στις αντιφάσεις λοιπόν.

Σε μια κοινωνία εκλογικευμένων ατομικών και συλλογικών φορέων (που μέσω των εκάστοτε πράξεων επιθυμούν μεγιστοποίηση των ιδίων οφελών) η δύναμη είναι διεσπαρμένη γενικά και αόριστα. Όταν όλοι οι άνθρωποι είχαν σφεντόνες κάποιος ανακάλυψε φεριππήν το μαχαίρι για να ισχυροποιηθεί έναντι των άλλων (εκλογικευμένη δράση). Η ίδια η εκλογικευμένη δράση δημιούργησε μια αλλαγή ισορροπίας δυνάμεων και αυτή είναι και η ουσία της ανθρώπινης εξέλιξης. Πως είναι δυνατό η δύναμη να διαχέεται (diffuse) αφού η ίδια η φύση των εκλογικευμένων δράσεων οδηγεί σε πόλωση της δύναμης προς όφελος κάποιων. Στην πραγματικότητα η δύναμη είναι ρευστή γιατί μπορεί να κερδιθεί ή να χαθεί (συνήθως από κάποιον άλλο εξίσου ή νέο ανερχόμενα ισχυρό παράγοντα) αλλά diffuse δεν μπορεί να είναι όσο μεγαλώνουν οι ανισότητες μεταξυ αστικων τάξεων και μορφωτικών επιπέδων.

Πόσο μάλλον σε διεθνές επίπεδο με τον δυτικό κόσμο να στέλνει ότι παπαριά του είναι άχρηστη σαν ελεημοσύνη στον τρίτο κόσμο αλλά να μην θέλει καν να ακούσει το χάρισμα των χρεών για τα οποία φταίνε και οι ίδιες αποικιοκρατικές δυνάμεις και τα τοκογλυφικά (ε συγνώμη χρηματοπιστωτικά) ιδρύματα τους. Η δύναμη πάντως για να είναι diffuse και fluid στο θεωρητικό μοντέλο προφανώς δεν μπορεί να επιβληθεί δια της βίας, βάσει και των αρχών της ελευθερίας (όπως θα εκφράστηκε στο Αμερικάνικο Σύνταγμα του 1776 προφανώς) και της φιλελεύθερης οικονομίας....#


6) Liberal democratic states do not wage war upon one another (the doctrine of the democratic peace)
7) Military force is by no means the only, or the most effective, instrument of foreign policy.

Ακάκιε... Τον καφέ της παρηγοριάς θα ζήταγε ο Βέγγος εδώ

Τα συμπεράσματα δικά σας. Δεν μπαίνω καν στον κόπο να σχολιάσω τις δύο αυτές αρχές του νεο-φιλελευθερισμού που μοιάζουν με κακόγουστο ανέκδοτο βάσει των έως τώρα εκφραστών του...

Θα έχουμε και τρίτο μέρος...

And when the broken hearted people living in the world agree,
there will be an answer, let it be.
For though they may be parted there is still a chance that they will see,
there will be an answer. let it be..Let it be, let it be....
(John Lennon)